Czym jest wypadek przy pracy i jak go uniknąć?

W każdym miejscu pracy dochodzi czasem do zdarzeń mogących zagrażać bezpieczeństwu pracowników. W pewnych sytuacjach zdarzenia te są tak poważne, że konieczne jest wyciągnięcie konsekwencji od pracodawcy.

Tego typu sytuacje określamy wypadkiem przy pracy. Aby móc powiedzieć, żer nastąpił wypadek przy pracy, konieczne jest spełnienie kilku warunków określonych przez prawodawcę.

Z tego artykułu dowiesz się, czym jest wypadek przy pracy, poznasz najczęstsze przyczyny wypadków w miejscu pracy oraz sposoby ich zapobiegania.

Co to jest wypadek przy pracy?

Definicja wypadku przy pracy została określona w przepisach z dnia 30 października 2002 roku w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Zgodnie z artykułem 3 ustawy wypadkowej, za wypadek przy pracy uważa się zdarzenie nagłe wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które miało związek z pracą. Może chodzić o trzy sytuacje:

podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, także bez polecenia,
w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy, a miejscem wykonywania obowiązków wynikających ze stosunku pracy.

Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:

w trakcie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określono w ustawie, chyba, że wypadek został spowodowany postępowaniem pracownika, które nie miało związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych,
podczas szkolenia z powszechnej samoobrony,
przy wykonywaniu zadań zleconych przez organizacje związkowe działające u pracodawcy.

Aby zdarzenie mogło być uznane za wypadek przy pracy, muszą wystąpić razem cztery elementy: zdarzenie musi być nagłe, mieć przyczyny zewnętrzne, wywołać uraz lub śmierć oraz mieć związek z pracą.

Jeżeli jednego z tych elementów zabraknie, zdarzenie nie może być uznane za wypadek przy pracy. Jak więc rozumieć każdy z tych warunków?

Zdarzenie nagłe

Nagłość zdarzenia oznacza, że nastąpiło ono w stosunkowo krótkim czasie, jednak nie należy go rozumieć dosłownie jako zdarzenia błyskawicznego i jednorazowego.

Wypadkiem przy pracy określamy bowiem też zdarzenia, które są wynikiem szkodliwego oddziaływania, na przykład czynników chemicznych, co zwykle jest powtarzalne i może trwać dłużej.

Przyczyna zewnętrzna

Przyczyna zewnętrzna prowadząca do wypadku przy pracy to każdy zewnętrzny czynnik mogący wywołać szkodliwe skutki. Może to być narzędzie pracy, maszyna, siły przyrody, zachowanie innej osoby, a także praca i zachowanie osoby poszkodowanej.

Może chodzić zarówno o przypadek zawiniony, jak i niezawiniony, na przykład potknięcie się, nieostrożność, odruch. Przyczyny zewnętrznej nie stanowi natomiast zawał serca czy wylew krwi do mózgu, jeżeli przyczyna tkwiła wyłącznie w organizmie poszkodowanego, a nie w rodzaju wykonywanej pracy nawet jeżeli nastąpi w czasie i w miejscu pracy.

Przyczyna zewnętrzna nie musi być jednak wyłączną przyczyną zdarzenia, gdyż czasami następuje splot przyczyn zewnętrznych z wewnętrznymi w organizmie poszkodowanego.

Dlatego pewne poważne schorzenia, takie jak perforacja żołądka, przepuklina czy wypadnięcie dysku mogą mieć charakter wypadku przy pracy, jeżeli zostały wywołane przez nadmierny stres lub wysiłek związany z jej wykonywaniem.

Uraz lub śmiertelny wypadek przy pracy

Ustawowa definicja wypadku przy pracy określa, że w wyniku zdarzenia musi dojść do urazu lub śmierci pracownika. Zgodnie z art. 2 pkt 13 ustawy wypadkowej urazem określamy uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka na skutek oddziaływania czynnika zewnętrznego.

To dość szerokie pojęcie mieszczące w sobie skaleczenia, złamania, utratę części ciała, oparzenie czynnikiem termicznym czy zakażenie. Z kolei śmiertelny wypadek przy pracy to zgodnie z art. 3 4 ustawy wypadkowej, wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy od zdarzenia.

Związek z pracą

Ostatnia przesłanka mówiąca o tym, że mamy do czynienia z wypadkiem w pracy to związek zachodzący między zdarzeniem, a pracą w trzech wymienionych wcześniej okolicznościach.

Pierwsza z nich dotyczy wypadku podczas wykonywania zwykłych czynności zleconych przez pracodawcę, niezależnie od tego, czy były one zgodne z interesem przedsiębiorstwa oraz czy doszło do niego na terenie zakładu czy poza nim.

O wypadku przy pracy możemy też mówić, gdy pracownik wykonuje zadania związane z pracą nawet bez wyraźnego polecenia przełożonego. Pracownik może wówczas wykonywać czynności, które nie są jego obowiązkami wynikającymi ze stosunku pracy, ale nadal mają związek z pracą.

Trzecia możliwość to, gdy pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy, także w drodze do pracy oraz w drodze między siedzibą pracodawcy, a miejscem wykonywania obowiązku.

Sprawdź również: Jak zminimalizować szansę porażeniem prądem podczas pracy?

Procedura zgłaszania wypadku przy pracy

Wypadek przy pracy powinien zostać niezwłocznie zgłoszony pracodawcy, zarówno przez poszkodowanego, jak i przez świadków zdarzenia. Pracodawca ma wtedy obowiązek udzielić poszkodowanemu pierwszej pomocy oraz zabezpieczyć miejsce wypadku.

Jeżeli mamy do czynienia z wypadkiem ciężkim, zbiorowym lub śmiertelnym, należy dodatkowo zawiadomić odpowiednie organy władz, pracę należy przerwać, a o jej wznowieniu zadecyduje społeczny inspektorat pracy.

Po zgłoszeniu wypadku przy pracy pracodawca musi powołać zespół powypadkowy, w skład którego wejdzie osoba, która ukończyła szkolenie BHP lub pracownik, któremu powierzono wykonywanie zadań służby BHP, a także oddziałowy inspektor pracy.

Zespół ten ma ustalić okoliczności i przyczyny wypadku poprzez dokonanie oględzin miejsca, zebranie informacji, sporządzenie szkiców i fotografii oraz przeprowadzenie wywiadów z poszkodowanymi, świadkami wypadku i resztą pracowników. Na tej podstawie mogą wyciągnąć wnioski i określić, czy zdarzenie nosi znamiona wypadku przy pracy.

Najczęstsze przyczyny wypadków w miejscu pracy

Przyczyn wypadków w miejscu pracy jest wiele i są one bardzo różnorodne. Najczęściej są to:

niedbalstwo i nieostrożność,
nieprzestrzegania zasad BHP dla danego stanowiska pracy,
brak właściwego przeszkolenia na stanowisku pracy,
niewłaściwe używanie narzędzi i maszyn,
niewłaściwa organizacja pracy,
nie wdrożenie procedur i regulacji,
nadmierny wysiłek fizyczny,
brak odzieży ochronnej i innych środków ochrony osobistej,
przemęczenie pracowników,
złe warunki atmosferyczne i środowiskowe.

Z przykrością trzeba stwierdzić, że wiele wypadkom w miejscu pracy można byłoby zapobiec, gdyby tylko zwrócono większą uwagę na bezpieczeństwo i higienę pracy oraz stawiano ją ponad szybkość wykonywania obowiązków.

Zapobieganie wypadkom poprzez przewidywanie zagrożeń to obowiązek każdego pracodawcy nałożony na niego przez Kodeks pracy.

Może Cię zainteresować: Znaki ewakuacyjne w miejscu pracy - co warto wiedzieć?

Jak pracodawcy mogą zapobiegać wypadkom przy pracy?

Zapobieganie wypadkom przy pracy wiąże się z szeregiem powtarzalnych działań, dzięki którym zwiększa się bezpieczeństwo pracowników podczas wykonywania obowiązków.

Wzrasta też ich świadomość potencjalnych niebezpieczeństw, co ma bezpośredni wpływ na sposób wykonywania przez nich pracy. Podstawę stanowi wprowadzenie wyraźnego regulaminu BHP i zasad bezpieczeństwa obowiązujących na danych stanowiskach w celu zapewnienia właściwych warunków pracy.

Każdy nowo zatrudniony pracownik musi przejść szkolenie BHP, ponadto szkolenie to należy cyklicznie powtarzać dla wszystkich pracowników. Takie szkolenie powinno być potwierdzone przyjęciem do wiadomości regulaminu oraz sprawdzeniem wiedzy pracowników z zakresu BHP.

Zapobieganie wypadkom w pracy i eliminowanie ryzyka ich wystąpienia wiąże się także z prawidłowym przygotowaniem stanowiska pracy, w tym dbanie o prawidłowe działanie urządzeń i maszyn poprzez przeprowadzanie cyklicznych przeglądów i kontroli jakości oraz inwestowanie w nowe technologie zapewniające większe bezpieczeństwo pracowników.

W zależności od charakteru wykonywanej pracy pracodawca jest zobowiązany dostarczyć pracownikom wszelkie środki ochrony indywidualnej, w tym odzież roboczą lub ochronną, akcesoria ochronne oraz ergonomiczne miejsce pracy.

Dobrym rozwiązaniem jest wynajem wysokiej jakości odzieży roboczej spełniającej normy BHP od firmy Elis, wraz z kompleksową obsługą w postaci regularnego prania i wymiany odzieży zużytej na nową.

Rola pracowników w zapobieganiu wypadkom

Udział pracowników w zapobieganiu wypadkom przy pracy jest ogromny, gdyż wdrożenie przepisów dotyczących bezpieczeństwa pracy, a ich stosowanie w praktyce do dwie różne rzeczy. Bezpieczne środowisko pracy to nadrzędny cel zarówno dla pracodawców, jak i pracowników.

Prawo przewiduje również wymóg uczestnictwa pracowników i pomoc pracodawcom w zapewnieniu ochrony poprzez:

troskę o zdrowie i bezpieczeństwo swoje i innych,
aktywną współpracę z pracodawcą w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w pracy,
postępowanie zgodne z odbytym szkoleniem BHP i stanowiskowym w zakresie prawidłowego używania sprzętu i maszyn, noszenia odzieży ochronnej i stosowania wszystkich procedur w kontakcie z niebezpiecznymi substancjami czy narzędziami,
zgłaszanie zagrożeń (pracodawcy, zwierzchnikowi lub przedstawicielowi pracowników) w miejscu pracy, które zagrażają zdrowiu i życiu jakiejkolwiek osoby.

Oprócz tego, pracownik powinien na co dzień dbać o swoją kondycję fizyczną i psychiczną poprzez wysypianie się, zdrowe odżywianie, kontrolne badania oraz umiejętne radzenie sobie ze stresem. W ten sposób zapobiega wypadkom przy pracy występującym wskutek przemęczenia, zestresowania czy ukrytych schorzeń.

Należy pamiętać o tym, że za bezpieczeństwo i higienę pracy odpowiadają zarówno pracodawcy, jak i pracownicy. Jeżeli ochrona zdrowia i życia pracowników w zakładzie pracy ma być na najwyższym poziomie, pracownicy muszą w pełni wykorzystywać ustalenia dotyczące ich zaangażowania w miejscu pracy.

Wspólnymi siłami pracownicy i pracodawcy w stanie zminimalizować ryzyko wystąpienia groźnych wypadków przy pracy niemalże do zera.

Wynajem i serwis