Nowości
Czym są środki ochrony indywidualnej?
Środki ochrony indywidualnej są wymagane przez Kodeks pracy w wielu sektorach gospodarki. Ich stosowanie znacząco podnosi bezpieczeństwo w miejscu pracy i jest jednym z elementów związanym z wypełnianiem zasad BHP.
Z tego artykułu dowiesz się, czym są środki ochrony indywidualnej, kto odpowiada za ich zapewnienie oraz jak je stosować, by zapewniały skuteczną ochronę. Dowiesz się także, dlaczego warto inwestować w wysokiej jakości środki ochrony oraz jakie konsekwencje grożą pracodawcy, który zaniedba tę kwestię.
Co to są środki ochrony indywidualnej?
Zgodnie z definicją określoną w Kodeksie pracy, środki ochrony indywidualnej stanowią "dowolne urządzenie lub przyrząd przeznaczony do noszenia przez człowieka w celu ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń dla zdrowia i bezpieczeństwa".
W praktyce jest to szereg akcesoriów oraz odzież ochronna, które w zależności od rodzaju wykonywanej pracy i potencjalnego ryzyka zawodowego, mają inne właściwości i przeznaczenie.
Ze względu na szereg zagrożeń zawodowych wyróżniamy kilka kategorii środków ochrony indywidualnej:
- przeciwko lekkim i powierzchownym obrażeniom: może chodzić o lekkie wstrząsy lub wibracje, które jednak nie powodują poważnych i nieodwracalnych uszkodzeń ciała. Do tej kategorii zaliczają się na przykład rękawice robocze.
- przeciwko średniemu ryzyku i poważnym obrażeniom: chodzi o obrażenia najważniejszych części ciała wykorzystywanych w pracy, o dużej powierzchni i dużym uszczerbku na zdrowiu. Kategoria ta zawiera na przykład rękawice antyprzecięciowe.
- przeciwko wysokiemu ryzyku i nieodwracalnym obrażeniom zagrażającym zdrowiu i życiu: są to sytuacje mogące spowodować śmierć, na przykład upadek z dużej wysokości podczas prac budowlanych. Do tej kategorii zaliczają się na przykład szelki do pracy na wysokości do noszenia na rusztowaniu.
Sprawdź naszą ofertę: Wynajem odzieży roboczej i ochronnej
Obowiązki pracodawcy wobec środków ochrony indywidualnej
To po stronie pracodawcy leży obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa pracownikom w środowisku pracy. Jego zadaniem jest przeprowadzanie regularnych szkoleń BHP oraz instruktaży stanowiskowych, zwłaszcza, gdy praca wiąże się z ryzykiem utraty zdrowia lub życia.
Pracodawca jest też zobowiązany do wprowadzenia przepisów BHP i sprawdzania, czy są one na co dzień stosowane. Wobec środków ochrony indywidualnej pracodawca ma też obowiązek zapewnić pracownikom odpowiednią odzież ochronną oraz dbać o jej właściwy stan.
W zależności od charakteru pracy, odzież ochronna powinna zapewniać skuteczną ochronę przed:
- ryzykiem termicznym (zagrożenia związane z bardzo niskimi lub bardzo wysokimi temperaturami, rozpryskami stopionego metalu itp.),
- ryzykiem chemicznym (zagrożenia związane z pracą z substancjami chemicznymi i ryzykiem ich rozlania, ochlapania się czy wdychania szkodliwych toksyn),
- ryzykiem mechanicznym (zagrożenia związane ze skaleczeniami, odpryskami do oczu, upadkami itp.),
- ryzykiem elektrycznym (zagrożenia związane z pracą na urządzeniach pod napięciem),
- inne, takie jak: promieniowanie laserowe, promieniowanie UV, uciążliwy hałas przemysłowy, długotrwałe stanie itp.
Aby móc zapewnić pracownikom odpowiednie środki ochrony indywidualnej, pracodawca musi ocenić stopień ryzyka zawodowego na każdym stanowisku, a następnie, na tej podstawie dostarczyć te środki, zwracając uwagę na ich jakość i dopasowanie do sylwetki każdego z pracowników.
Oprócz tego pracodawca dokłada wszelkich starań, by na bieżąco eliminować zagrożenia mogące przyczynić się do wypadku przy pracy, na przykład dba o prawidłowe działanie maszyn i urządzeń, pilnuje, by były one obsługiwane we właściwy sposób oraz zwraca uwagę na ergonomię stanowisk pracy.
Nieprzestrzeganie tych obowiązków przez pracodawcę stanowi wykroczenie w rozumieniu prawa i podlega karze grzywny, zwłaszcza gdy na terenie zakładu pracy dojdzie do wypadku. Wysokość kary jest ustalana indywidualnie, ale zwykle oscyluje między 1000 złotych, a 30 000 złotych.
Rażące zaniedbania w kwestii BHP w miejscu pracy są też karane karą pozbawienia wolności do lat 3. Ponadto pracownik, który doznał poważnej szkody na zdrowiu z powodu zaniedbań pracodawcy może wnioskować o odszkodowanie z tytułu odniesionych strat.
Jak prawidłowo dobrać środki ochrony indywidualnej?
Dobór środków ochrony indywidualnej dla każdego pracownika określają wybrane przepisy z Kodeksu pracy oraz Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. N 169, poz. 1650).
Aby prawidłowo dobrać środki ochrony indywidualnej, należy pamiętać, że:
- powinny być odpowiednie do istniejących zagrożeń oraz same w sobie nie stwarzać dodatkowego ryzyka,
- powinny odpowiadać warunkom panującym na danym stanowisku pracy,
- powinny odpowiadać wymaganiom ergonomicznym oraz zdrowotnym pracownika,
- powinny być dopasowane do pracownika pod każdym względem.
Jeżeli stanowisko pracy niesie za sobą różne zagrożenia i wymaga jednoczesnego noszenia różnych środków ochronnych, taki zestaw powinien mieć możliwość regulacji bez zmniejszania przy tym ich właściwości chroniących.
Ponadto warunki używania i okres użytkowania środków ochrony osobistej powinny być określone w zależności od stopnia ryzyka, częstotliwości ich noszenia, szczególnych cech stanowiska oraz skuteczności działania wyposażenia ochronnego.
Sprawdź również: Znaki ewakuacyjne w miejscu pracy - co warto wiedzieć?
Rodzaje środków ochrony indywidualnej i ich zastosowanie
Środki ochrony indywidualnej dzielą się ze względu na ich rodzaj i przeznaczenie. Można je pogrupować następująco:
- środki ochrony głowy (spełniające wymagania normy PL-EN 397),
- środki ochrony twarzy i oczu (spełniające wymagania normy PL-EN 166),
- środki ochrony słuchu (spełniające wymagania normy PL-EN 352),
- środki ochrony układu oddechowego (spełniające wymagania normy PL-EN 149),
- środki ochrony kończyn górnych i dolnych (spełniające wymagania normy PL-EN 14404),
- środki ochrony całego ciała,
- środki ochrony przed upadkiem (spełniające wymagania normy PN-EN 361 i 358 dla szelek i uprzęży, PN-EN 363 dla systemów powstrzymujących spadanie, PN-EN 813 dla uprzęży biodrowych).
Środki ochrony indywidualnej - przykłady:
- ochrona głowy - hełmy, kaski,
- ochrona twarzy i oczu - okulary ochronne, maski do spawania,
- ochrona słuchu - nauszniki, stopery przeciwhałasowe do uszu,
- ochrona układu oddechowego - maski przeciwpyłowe,
- ochrona kończyn górnych - ochraniacze łokci, dłoni, rękawice robocze,
- ochrona kończyn dolnych - obuwie ochronne, ochraniacze stóp, kolan,
- ochrona całego ciała - kombinezony gazoszczelne, ochraniacze brzucha, klatki piersiowej, barku,
- ochrona przed upadkiem - kask, szelki, liny zabezpieczające.
Środki ochrony indywidualnej to także zespoły składające się z kilku urządzeń lub różnych rodzajów wyposażenia połączonych ze sobą w celu ochrony człowieka przed wieloma zagrożeniami, urządzenia lub wyposażenie ochronne połączone z elementem nieochronnym w celu wykonania określonych czynności oraz wymienne składniki środków ochrony indywidualnej, które są istotne dla ich właściwego funkcjonowania.
Do środków ochrony indywidualnej NIE zaliczamy natomiast:
- mundurów, które nie są przeznaczone do zapewnienia dodatkowego bezpieczeństwa podczas wykonywania obowiązków zawodowych,
- środków ochrony osobistej używanych przez wojsko, policję i inne służby utrzymania porządku publicznego,
- wyposażenia stosowanego przez służby ratownicze,
- środków służących do samoobrony lub odstraszania,
- wyposażenia sportowego,
- środków ochrony indywidualnych stosowanych na podstawie przepisów prawa drogowego,
- przenośnych urządzeń do wykrywania zagrożeń czy naruszania porządku publicznego.
Praktyczne wskazówki dotyczące stosowania środków ochrony indywidualnej
Samo zapewnienie środków ochrony indywidualnej to nie wszystko. Pracownicy muszą wiedzieć, jak z nich prawidłowo korzystać oraz jak o nie dbać. Doświadczenie pokazuje, że sporo wypadków przy pracy ma miejsce właśnie z powodu nieodpowiedniego stosowania środków ochrony indywidualnej.
Dlatego też dobrą praktyką jest organizowanie szkoleń i pokazów z użytkowania środków ochrony indywidualnej. Instrukcja obsługi środków ochronnych powinna być szczegółowo wyjaśniona oraz jasna i przejrzysta. To uchroni pracowników przed ich niewłaściwym stosowaniem.
Do najczęstszych błędów podczas wyboru i użytkowania środków ochrony indywidualnej zaliczamy:
- stawianie komfortu, wyglądu i funkcji dodatkowych ponad najważniejszą funkcję bezpieczeństwa,
- niewłaściwe przechowywanie,
- brak konserwacji, napraw lub wymiany, gdy zaistnieje taka potrzeba,
- brak indywidualnego dopasowania pod względem ergonomicznym i zdrowotnym do użytkownika,
- korzystanie z jednego środka ochrony przez kilka osób.
Dlaczego warto inwestować w jakościowe środki ochrony indywidualnej?
Środki ochrony indywidualnej to coś więcej niż strój roboczy. To elementy mające bezpośredni związek z ochroną zdrowia, a nawet życia. Dlatego pracodawca zobowiązany do wyposażenia swoich pracowników w środki ochrony osobistej, powinien wybierać produkty najwyższej jakości.
Poziom skuteczności środków ochrony indywidualnej jest określony przez normy europejskie. Na przykład odzież ochronna powinna spełniać wymagania normy PN-EN ISO 13688. Środki ochronne, które mają odpowiednie certyfikaty potwierdzające ich właściwości gwarantują skuteczną ochronę i wysoką jakość.
Warto w nie inwestować, gdyż odgrywają ważną rolę w zapobieganiu wypadkom przy pracy, chorobom zawodowym oraz innym negatywnym skutkom związanym z warunkami pracy.
Chociaż z początku koszt ich zakupu może się wydawać wysoki, to w ogólnym rozrachunku to o wiele bardziej opłacalne niż opłacanie leczenia pracownika, który uległ wypadkowi w miejscu pracy, ponieważ nie otrzymał odpowiednich środków ochrony osobistej.
Dlatego niezależnie od tego, czy jesteś pracodawcą czy pracownikiem, dbaj o wysokiej jakości środki ochrony osobistej w miejscu pracy, zwracaj uwagę na ich prawidłowe użytkowanie, przechowywanie i konserwację. To pozwoli wykonywać pracę w bezpiecznych warunkach.
Może Cię zainteresować: Normy odzieży ochronnej i roboczej które muszą zostać spełnione